Thiên lệch nhận thức muộn (Hindsight bias) : Bạn nghĩ rằng bạn đã biết trước?

Có một người tên là Anna, cô ấy là một nhà đầu tư tài chính tự do và thường xuyên tham gia các thị trường tài chính. Một ngày nọ, Anna quyết định đầu tư vào một công ty công nghệ mới nổi đầy tiềm năng. Cô ấy đã nghiên cứu kỹ lưỡng, đọc báo cáo tài chính và nghe các chuyên gia đánh giá rằng công ty này có triển vọng lớn.

Sau khi công ty đạt được thành công lớn và giá cổ phiếu tăng mạnh, Anna bắt đầu tự tin rằng cô ấy đã biết trước sự thành công này. Cô ấy tin rằng quyết định đầu tư của mình dựa trên sự thông minh và phân tích chính xác. Anna bắt đầu chia sẻ với bạn bè và người thân rằng cô ấy đã có “mắt nhìn sắc bén” và biết trước được thành công của công ty đó.

Tuy nhiên, sau một thời gian, công ty bắt đầu gặp khó khăn và giá cổ phiếu giảm đáng kể. Anna bị sốc và không thể hiểu tại sao mọi thứ lại đi sai hướng. Cô ấy bắt đầu tự hỏi liệu mình đã bỏ qua những dấu hiệu không tốt hay không lắng nghe đủ các ý kiến trái chiều.

Cuối cùng, Anna nhận ra rằng cô ấy đã mắc phải Thiên lệch nhận thức muộn (hindsight bias). Cô ấy nhận thức rằng trong quá khứ, cô ấy không thể biết chính xác những gì sẽ xảy ra với công ty đó. Cô ấy đã lạc quan quá mức và không nhìn nhận các yếu tố không chắc chắn và rủi ro có thể xảy ra.

Để vượt qua vấn đề này, Anna quyết định học hỏi từ kinh nghiệm. Cô ấy bắt đầu nghiên cứu sâu hơn và tìm hiểu cách phân tích thị trường một cách khách quan. Anna đã học cách không chỉ tập trung vào kết quả mà còn xem xét các yếu tố không chắc chắn và những quan điểm khác nhau. Cô ấy cũng học cách ghi lại dự đoán của mình và phân tích sau cùng để nhìn nhận mức độ không chắc chắn và tránh sự chắc chắn sau khi biết kết quả.

Nhờ những bài học từ quá khứ, Anna đã trở thành một nhà đầu tư thông minh hơn. Cô ấy hiểu rằng không có ai có thể biết trước chính xác những gì sẽ xảy ra trong tương lai và việc tránh Thiên lệch nhận thức muộn là điều quan trọng. Anna đã trở thành một người biết cân nhắc, linh hoạt và luôn sẵn sàng học hỏi từ mọi trải nghiệm để đưa ra quyết định tốt hơn trong tương lai.

Trên đây là câu chuyện về một người gặp phải hội chứng Thiên lệch nhận thức muộn (Hindsight bias), một hội chứng tâm lý mà bất kể ai trong chúng ta cũng dễ gặp phải.

Thiên lệch nhận thức muộn (Hindsight bias) là gì?

Hindsight bias hay còn được gọi là Thiên lệch nhận thức muộn, là hiện tượng khi mọi người có xu hướng nhìn lại một sự kiện đã xảy ra và cảm thấy rằng sự kiện đó dễ dàng đoán trước và có thể đã biết trước kết quả. Nó thể hiện sự chệch biến nhận thức khi người ta đánh giá quyết định hoặc sự kiện trong quá khứ dựa trên những thông tin hiện có, trong khi không xem xét đầy đủ tình huống và những thông tin không biết trước khi sự kiện xảy ra.

Hindsight bias thường đi kèm với cảm giác “tôi đã biết” (I-knew-it-all-along) và cho rằng kết quả hiện tại là hợp lý và dễ đoán trước. Người ta có xu hướng quên đi những khía cạnh không chắc chắn hoặc thông tin mâu thuẫn trong quá trình đánh giá lại quyết định hoặc sự kiện.

Hindsight bias có thể gây ảnh hưởng lớn đến đánh giá của chúng ta về khả năng dự đoán và đánh giá của người khác. Nó cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình học hỏi và ra quyết định trong tương lai nếu ta không nhận ra rằng quyết định và kết quả thực tế không thể dự đoán hoặc biết trước một cách dễ dàng.

Vì sao chúng ta lại tin lại dễ dính vào Thiên lệch nhận thức muộn?

Có một số nguyên nhân chính giải thích tại sao chúng ta có xu hướng tin rằng mình biết trước kết quả khi xem xét một sự kiện đã xảy ra. Dưới đây là một số giải thích chính:

Sự tương quan sau sự kiện

Khi chúng ta biết kết quả cuối cùng của một sự kiện, chúng ta thường có thể tìm thấy các tương quan hoặc mẫu dễ dàng sau đó. Nhìn lại, chúng ta có thể nhìn thấy các tín hiệu hoặc dấu hiệu mà chúng ta không thể nhận biết trước đó, và điều này làm cho chúng ta có cảm giác rằng chúng ta đã biết trước.

Hãy để tôi kể cho bạn một câu chuyện để giải thích về sự tương quan sau sự kiện và tại sao chúng ta có xu hướng tin rằng mình đã biết trước kết quả :

Khi xưa, trong một thị trấn nhỏ nằm sâu trong nông thôn, có một người đàn ông tên là John. John là một người nông dân chăm chỉ, anh luôn làm việc chăm chỉ trên cánh đồng của mình.

Một ngày, John quyết định trồng một loại cây mới trên cánh đồng của mình. Anh đã đọc nhiều thông tin và nghiên cứu kỹ lưỡng về cách chăm sóc loại cây này. Anh đã đầu tư thời gian và công sức để chăm sóc cây và hy vọng sẽ có kết quả tốt.

Nhưng sau một thời gian chờ đợi, cây của John không phát triển như ý muốn. Nó trở nên yếu đuối và không đạt được kích thước và phẩm chất mà John mong đợi. John cảm thấy thất vọng và tiếc nuối vì công sức của mình đã không mang lại kết quả như ý.

Nhưng sau một thời gian, John ngẫu nhiên phát hiện ra rằng đất trên cánh đồng của mình chứa một loại khoáng chất đặc biệt. Anh đã lập tức nhận ra rằng việc không biết về khoáng chất này là nguyên nhân khiến cây không phát triển như ý muốn. John cảm thấy tức giận và nghĩ, “Tôi đã biết rằng có gì đó không đúng từ đầu. Nếu tôi biết về khoáng chất này từ trước, tôi đã có thể chăm sóc cây một cách tốt hơn.”

Trong câu chuyện này, sự tương quan sau sự kiện trở nên rõ ràng. John đã biết kết quả cuối cùng của việc trồng cây khi cây không phát triển như mong đợi. Khi anh phát hiện ra nguyên nhân là khoáng chất trên đất, sự tương quan giữa hiện tượng không phát triển của cây và sự thiếu thông tin về khoáng chất đã trở nên rõ ràng.

Sau khi biết kết quả và tìm thấy sự tương quan này, John cảm thấy như mình đã biết trước rằng sự không biết về khoáng chất là nguyên nhân cây không phát triển. Anh ta bị ảnh hưởng bởi hindsight bias, cảm giác rằng nếu anh biết trước về khoáng chất này, anh đã có thể đạt được kết quả tốt hơn.

Câu chuyện này minh họa cách sự tương quan sau sự kiện có thể tạo ra hiện tượng hindsight bias. Khi chúng ta biết kết quả và tìm thấy những liên kết hoặc giải thích sau sự kiện, chúng ta có xu hướng tin rằng mình đã biết trước và có thể dự đoán được kết quả từ đầu. Tuy nhiên, điều này chỉ là một cảm giác và không phản ánh khả năng dự đoán thực sự của chúng ta trước khi sự kiện xảy ra.

Lọc thông tin

Khi chúng ta đánh giá lại một sự kiện đã xảy ra, chúng ta có thể lọc thông tin và chỉ tập trung vào những chi tiết quan trọng hoặc có liên quan đến kết quả cuối cùng. Điều này tạo ra một sự đồng thuận giữa thông tin hiện tại và kết quả đã xảy ra, làm cho chúng ta tin rằng chúng ta đã biết trước.

Trong một ngôi làng xa xôi nằm sâu trong rừng rậm, có một cậu bé tên là Peter. Peter là một cậu bé tò mò và thích khám phá thế giới xung quanh mình.

Một ngày nọ, Peter quyết định ra khỏi ngôi làng và đi khám phá rừng. Trong hành trình của mình, Peter gặp một con đường rẽ phải và con đường rẽ trái. Anh ta không biết rằng con đường nào sẽ dẫn đến đích cuối cùng, nhưng Peter quyết định chọn con đường rẽ phải vì thấy nó có vẻ sáng sủa và mở ra nhiều cơ hội mới.

Peter tiếp tục đi trên con đường rẽ phải và tìm thấy nhiều điều thú vị. Anh ta gặp được những loài chim đặc biệt và ngắm nhìn những cảnh quan tuyệt đẹp. Peter cảm thấy vui mừng và tin rằng quyết định của mình là đúng.

Sau một thời gian dài đi bộ, Peter đến một con sông rộng. Anh ta muốn vượt qua con sông để tiếp tục cuộc hành trình của mình. Tuy nhiên, anh ta không biết cách vượt qua sông. Peter nhìn xung quanh và thấy một chiếc thuyền nhỏ gắn bên bờ. Anh ta nhìn chằm chằm vào chiếc thuyền và nhận ra rằng nó có thể giúp anh ta vượt qua sông.

Peter rất háo hức và nhảy vào chiếc thuyền. Anh ta sử dụng cây gậy để đẩy chiếc thuyền ra xa bờ và cảm thấy tự tin rằng sẽ đến đích mục tiêu của mình.

Tuy nhiên, khi Peter đi sâu vào con sông, anh ta nhận ra rằng chiếc thuyền có một lỗ nhỏ dẫn nước vào. Dần dần, nước bắt đầu tràn vào thuyền và Peter bắt đầu hoảng loạn.

Thật may mắn, Peter nhìn thấy một chiếc thuyền khác đang đậu bên bờ. Anh ta nhanh chóng bơi đến và bước vào chiếc thuyền mới. Lần này, thuyền không có lỗ và Peter an toàn vượt qua sông và tiếp tục cuộc hành trình của mình.

Trong câu chuyện này, chúng ta thấy cách Peter lọc thông tin để đưa ra quyết định. Anh ta quan sát và đánh giá các tùy chọn có sẵn, và dựa vào những thông tin mà anh ta cảm thấy quan trọng như sự sáng sủa và cơ hội mở ra. Peter đã lọc thông tin để tập trung vào những yếu tố tích cực và từ đó đưa ra quyết định đi theo con đường rẽ phải.

Tuy nhiên, Peter cũng gặp phải việc lọc thông tin không hoàn hảo. Anh ta không nhìn thấy lỗ trên chiếc thuyền ban đầu và đã gặp rắc rối trong cuộc hành trình của mình. Nhưng sau đó, anh ta nhìn thấy chiếc thuyền mới và nhận ra rằng nó không có lỗ, và từ đó anh ta tập trung vào thông tin tích cực này để vượt qua sông một cách an toàn.

Câu chuyện này minh họa cách chúng ta có xu hướng lọc thông tin và chỉ tập trung vào những yếu tố quan trọng hoặc tích cực sau khi biết kết quả. Chúng ta có thể tin rằng quyết định của mình là đúng nếu chúng tương thích với thông tin hiện tại. Tuy nhiên, việc lọc thông tin không hoàn hảo và có thể ảnh hưởng đến quá trình đánh giá và quyết định của chúng ta.

Hiệu ứng giải thích

Khi chúng ta biết kết quả, chúng ta có xu hướng xây dựng các giải thích hợp lý cho tại sao sự kiện đó đã xảy ra. Chúng ta tìm kiếm thông tin hoặc sự giải thích mà chúng ta không thể nhận biết trước đó và nhận ra rằng chúng ta có thể đã biết trước kết quả nếu chúng ta đã nhận ra những giải thích đó.

Hãy để tôi kể cho bạn một câu chuyện để giải thích về hiệu ứng giải thích và tại sao chúng ta có xu hướng tin rằng mình đã biết trước kết quả.

Có một cô gái trẻ tên là Emily, người luôn yêu thích việc nghiên cứu về thiên văn học. Một ngày, Emily quyết định điều tra về các hiện tượng thiên nhiên và quy luật vũ trụ.

Emily bắt đầu đọc nhiều sách và tài liệu về thiên văn học. Cô tìm hiểu về vòng quay của các hành tinh, quỹ đạo của các sao, và cách mà các sự kiện thiên văn diễn ra trong vũ trụ.

Một trong những hiện tượng mà Emily quan tâm là hiện tượng mặt trời mọc và mặt trời lặn. Cô muốn hiểu rõ hơn về cơ chế và nguyên nhân sau hiện tượng này. Emily nghiên cứu về độ nghiêng của Trái Đất và cách mà ánh sáng mặt trời chiếu qua bầu trời khi Trái Đất quay quanh mặt trời.

Cuối cùng, Emily đã thu thập đủ thông tin và hiểu rõ rằng mặt trời mọc và mặt trời lặn xảy ra do độ nghiêng của Trái Đất và quỹ đạo của nó. Cô cảm thấy hứng thú với khám phá của mình và tự tin rằng đã hiểu tại sao hiện tượng này xảy ra.

Tiếp theo, Emily quyết định tham gia một cuộc thi thiên văn. Cô được yêu cầu dự đoán thời gian mặt trời mọc vào một ngày cụ thể trong tương lai. Dựa vào kiến thức và hiểu biết của mình, Emily đã tính toán và đưa ra một dự đoán chính xác.

Khi cuộc thi kết thúc và kết quả được công bố, Emily thấy rằng dự đoán của cô hoàn toàn chính xác. Cô cảm thấy hài lòng và tự tin rằng đã biết trước kết quả.

Trong câu chuyện này, chúng ta thấy hiệu ứng giải thích được thể hiện qua việc Emily nghiên cứu và hiểu về nguyên nhân và cơ chế sau hiện tượng mặt trời mọc và mặt trời lặn. Khi cô đưa ra dự đoán chính xác dựa trên hiểu biết của mình, Emily có cảm giác rằng cô đã biết trước kết quả.

Hiệu ứng giải thích là kết quả của việc có kiến thức và thông tin đầy đủ về một hiện tượng hoặc sự kiện, từ đó chúng ta có xu hướng tin rằng chúng ta đã biết trước kết quả. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng hiệu ứng này có thể gây ảnh hưởng đến đánh giá của chúng ta về khả năng dự đoán và không đại diện cho sự chắc chắn thực sự của dự đoán.

Gắn kết với kiến thức hiện có

Khi chúng ta đánh giá lại một sự kiện, chúng ta thường phụ thuộc vào kiến thức và kinh nghiệm hiện tại của chúng ta. Nếu kết quả cuối cùng tương thích hoặc phù hợp với kiến thức hiện có, chúng ta có xu hướng tin rằng chúng ta đã biết trước.

Hãy để tôi kể cho bạn một câu chuyện để giải thích về gắn kết với kiến thức hiện có và tại sao chúng ta có xu hướng tìm kiếm thông tin để xác nhận những điều chúng ta đã biết.

Câu chuyện này xoay quanh một chàng trai trẻ tên là Alex, người có một đam mê mãnh liệt với thế giới động vật. Từ nhỏ, Alex đã tỏ ra đặc biệt quan tâm đến các loài vật và luôn ham muốn tìm hiểu về chúng.

Một ngày, Alex nghe nói về một loài chim hiếm và độc đáo mà anh ta chưa từng nghe về nó trước đây. Cái tên “ngựa bay” đã vang lên trong tâm trí của Alex và anh ta cảm thấy tò mò vô cùng về loài chim này.

Alex quyết định tìm kiếm thông tin về loài chim ngựa bay. Anh ta đọc sách, tìm hiểu trên mạng và xem các video về loài chim này. Alex hiểu rằng loài chim ngựa bay là một loài chim hiếm thấy, có khả năng bay rất cao và có một cách tiếp cận độc đáo khi tạo ra âm thanh giống tiếng kêu của ngựa.

Trong quá trình tìm hiểu, Alex tìm thấy nhiều thông tin và hình ảnh về loài chim ngựa bay. Anh ta đã hình dung rõ hơn về ngoại hình, hành vi và môi trường sống của chúng. Alex cảm thấy vui mừng và hứng thú với những kiến thức mới mà anh ta đã học được về loài chim ngựa bay.

Tuy nhiên, một ngày nọ, Alex nghe một cuộc trò chuyện giữa hai người khác về việc có hay không loài chim ngựa bay thực sự tồn tại. Một người cho rằng đó chỉ là một truyền thuyết, trong khi người kia tin rằng nó là sự thật. Alex bắt đầu nghi ngờ và tự hỏi liệu những gì anh ta đã tìm hiểu có phải là sự thật hay không.

Do đó, Alex quyết định tiếp tục nghiên cứu về loài chim ngựa bay. Anh ta tìm kiếm thêm các nguồn tin đáng tin cậy, tìm hiểu về nghiên cứu khoa học liên quan và tìm cách kiểm chứng thông tin mà anh ta đã thu thập được trước đó.

Cuối cùng, Alex đạt được một khả năng tìm hiểu đủ mạnh mẽ để xác nhận rằng loài chim ngựa bay thực sự tồn tại. Anh ta đọc về các cuộc nghiên cứu, thấy những hình ảnh chân thực và nghe những câu chuyện từ những người đã từng gặp loài chim này. Alex cảm thấy những kiến thức mà anh ta đã gắn kết và xác nhận về sự tồn tại của loài chim ngựa bay rất quan trọng và đáng tin cậy.

Trong câu chuyện này, chúng ta thấy rằng Alex gắn kết với kiến thức hiện có của mình bằng cách tìm kiếm thông tin và xác nhận những gì anh ta đã biết. Alex không chỉ dừng lại ở mức độ đầu tiên của thông tin, mà tiếp tục nghiên cứu và tìm hiểu để đạt được sự chắc chắn và đáng tin cậy.

Tuy nhiên, điều quan trọng là nhận ra rằng hindsight bias là một sự chệch biến nhận thức và không phản ánh sự thực tế. Nó chỉ xảy ra sau khi chúng ta biết kết quả và không phản ánh khả năng dự đoán chính xác của chúng ta trước khi sự kiện diễn ra.

Hindsight bias có thể gây ra ảnh hưởng gì ?

Hiệu ứng hindsight bias, hay hiệu ứng “tôi đã biết rồi” có thể gây ra một số ảnh hưởng tiêu cực. Dưới đây là một số ví dụ về tác động của hindsight bias:

Đánh giá không chính xác

Hindsight bias có thể khiến chúng ta đánh giá lại quá khứ và tin rằng chúng ta đã biết trước kết quả. Điều này có thể dẫn đến việc đánh giá sai lầm về khả năng dự đoán của chúng ta và tạo ra một sự chủ quan trong việc đánh giá rủi ro và quyết định trong tương lai.

Giả sử bạn đang chơi một trò chơi may mắn, chẳng hạn như lắc xúc xắc. Bạn chọn số 6 và khi xúc xắc ngừng, bạn trúng số 6. Sau đó, bạn có thể nói: “Tôi đã biết rằng số 6 sẽ xuất hiện.” Tuy nhiên, điều này là một ví dụ về hindsight bias, vì trước khi xúc xắc ngừng, bạn không thể biết trước kết quả và chỉ đơn giản là may mắn trúng số 6.

Đánh mất sự học hỏi

Hindsight bias có thể khiến chúng ta xem nhẹ sự ngẫu nhiên và yếu tố may mắn trong các kết quả. Chúng ta có thể tự tin rằng mình đã biết trước kết quả, mà không nhận ra rằng có thể may mắn đã đóng vai trò quan trọng. Điều này có thể khiến chúng ta mất đi sự học hỏi từ các kinh nghiệm và không đánh giá chính xác các yếu tố không xác định và biến đổi trong quá trình ra quyết định.

Giả sử bạn đang đánh giá thành công của một doanh nghiệp dựa trên kết quả của nó trong quá khứ. Bạn tin rằng doanh nghiệp đã thành công vì bạn có “sự nhạy bén” trong việc đánh giá tương lai. Tuy nhiên, hindsight bias có thể khiến bạn không nhận ra rằng một phần lớn thành công của doanh nghiệp có thể do may mắn, điều kiện thị trường hoặc những yếu tố ngoại vi khác. Điều này có thể làm mất đi sự học hỏi và đánh giá thiếu chính xác các yếu tố có thể ảnh hưởng đến tương lai.

Thiếu sự nhạy bén với thông tin mới

Hindsight bias có thể làm giảm sự nhạy bén và sự mở lòng đối với thông tin mới và khác biệt. Khi chúng ta tin rằng mình đã biết trước kết quả, chúng ta có thể có khuynh hướng bỏ qua hoặc lọc bỏ thông tin mâu thuẫn hoặc không phù hợp với niềm tin của mình. Điều này có thể làm giảm khả năng học hỏi, đa dạng hóa suy nghĩ và tạo ra một tư duy hạn chế.

Giả sử bạn đã đặt cược vào một trận đấu bóng đá và đội mà bạn chọn đã thua. Sau khi trận đấu kết thúc, bạn nói: “Tôi biết trước đội này sẽ thua vì tôi nhìn thấy những dấu hiệu không tốt trong trận đấu.” Tuy nhiên, hindsight bias có thể khiến bạn lọc thông tin và chỉ nhìn thấy những dấu hiệu không tốt mà bạn cho là chứng minh cho quyết định của mình, trong khi bỏ qua các dấu hiệu tích cực hoặc thông tin bổ sung khác.

Ảnh hưởng đến đánh giá bản thân

Hindsight bias có thể ảnh hưởng đến đánh giá bản thân và lòng tự tin của chúng ta. Khi chúng ta tin rằng mình đã biết trước kết quả, chúng ta có thể tự đánh giá cao khả năng dự đoán của mình và coi mình là thông minh hơn và khôn ngoan hơn người khác. Điều này có thể dẫn đến một thái độ kiêu ngạo và đánh mất sự khiêm tốn trong quá trình ra quyết định.

Giả sử bạn dự đoán rằng một công việc sẽ thành công và sau đó công việc đó thực sự thành công. Bạn có thể tin rằng mình có “khả năng dự đoán tốt” và tự đánh giá cao khả năng của mình. Tuy nhiên, hindsight bias có thể khiến bạn không nhìn thấy những yếu tố may mắn, ngẫu nhiên hoặc hỗ trợ khác mà đã góp phần vào sự thành công của công việc đó.

Tóm lại, hindsight bias có thể gây ra một số tác động tiêu cực như đánh giá không chính xác, mất đi sự học hỏi, thiếu sự nhạy bén với thông tin mới và ảnh hưởng đến đánh giá bản thân. Để tránh những ảnh hưởng này, quan trọng là chúng ta phải tự nhận thức và luôn giữ một tư duy mở, chấp nhận rằng chúng ta không thể biết trước mọi kết quả và luôn sẵn sàng học hỏi từ các kinh nghiệm mới.

Làm thế nào để tránh Thiên lệch nhận thức muộn Hindsight bias?

Để tránh thiên lệch nhận thức muộn (hindsight bias), dưới đây là một số cách bạn có thể áp dụng:

Nhận biết và nhìn nhận những yếu tố không chắc chắn

Hãy nhận thức rằng trong quá khứ, bạn không thể biết chính xác những gì sẽ xảy ra. Hãy nhìn nhận sự ngẫu nhiên, may mắn và các yếu tố không xác định khác có thể ảnh hưởng đến kết quả.

Bạn tham gia một cuộc thi dự đoán kết quả của một trận đấu bóng đá. Thay vì tự tin rằng bạn đã biết trước kết quả, hãy nhìn nhận rằng trận đấu có nhiều yếu tố không chắc chắn như hiệu suất của các cầu thủ, tình hình thời tiết, phong độ của đội bóng, vv. Hãy tạo một bức tranh tổng thể về những yếu tố này và không chỉ tập trung vào kết quả cuối cùng.

Giữ tư duy mở và linh hoạt

Hãy luôn sẵn lòng chấp nhận thông tin mới và khác biệt. Đừng rơi vào sự tự tin và tin rằng bạn đã biết trước mọi thứ. Điều này sẽ giúp bạn duy trì khả năng học hỏi và khám phá những góc nhìn mới.

Bạn đang tham gia một cuộc thảo luận về một vấn đề chính trị. Thay vì chắc chắn rằng quan điểm của bạn là chính xác và bạn đã biết trước kết quả, hãy lắng nghe ý kiến của những người khác, tìm hiểu các quan điểm khác nhau và cân nhắc các thông tin mới mà bạn chưa từng xem xét trước đây. Điều này giúp bạn mở rộng tầm nhìn và tránh thiên lệch trong suy nghĩ.

Phân tích quá trình ra quyết định

Khi đánh giá một quyết định đã được đưa ra trong quá khứ, hãy xem xét thông tin mà bạn đã có sẵn và tìm hiểu xem liệu có những dấu hiệu rõ ràng cho kết quả đó hay không. Điều này sẽ giúp bạn nhìn nhận rằng kết quả không phải lúc nào cũng có thể được dự đoán trước.

Bạn đang xem xét quyết định của mình trong việc đầu tư vào một công ty. Thay vì chỉ nhìn vào kết quả cuối cùng, hãy xem xét lại các thông tin mà bạn đã có sẵn tại thời điểm đó, các yếu tố kinh tế và thị trường mà bạn đã đánh giá. Bằng cách này, bạn có thể nhận ra rằng quyết định của bạn dựa trên các yếu tố có thể thay đổi và không phải là sự biết trước.

Tìm kiếm quan điểm khác nhau

Hãy tìm cách xem xét từ nhiều quan điểm khác nhau về một sự kiện hoặc quyết định. Điều này giúp bạn tránh sự lệch lạc và tư duy hạn chế.

Bạn đang đánh giá một sự kiện lớn, như một cuộc bầu cử. Thay vì chỉ tìm kiếm thông tin và quan điểm ủng hộ quan điểm của bạn, hãy tìm hiểu các quan điểm khác nhau từ các nguồn tin đa dạng. Điều này giúp bạn nhìn nhận sự kiện một cách toàn diện và tránh bị ảnh hưởng bởi quan điểm của riêng mình.

Ghi lại dự đoán và phân tích sau cùng

Khi bạn đưa ra dự đoán về một sự kiện trong tương lai, hãy ghi lại những suy nghĩ và lý do của bạn. Sau khi sự kiện xảy ra, hãy xem xét lại những ghi chú đó và phân tích xem liệu dự đoán của bạn có phản ánh đúng hiện thực hay không.

Bạn dự đoán kết quả của một trận đấu tennis trước khi nó diễn ra. Sau khi trận đấu kết thúc, hãy xem xét lại lý do và suy nghĩ của bạn khi đưa ra dự đoán. So sánh dự đoán của bạn với kết quả thực tế và xem xét xem liệu có yếu tố nào đã bị thiên lệch hay không. Điều này giúp bạn nhìn thấy mức độ không chắc chắn trong việc dự đoán và tránh sự chắc chắn sau khi biết kết quả.

Học hỏi từ kinh nghiệm

Hãy luôn rút ra bài học từ những kinh nghiệm trong quá khứ, bất kể kết quả cuối cùng là gì. Điều này giúp bạn phát triển khả năng ra quyết định thông minh và cải thiện khả năng đánh giá trong tương lai.

Bạn đã đưa ra một quyết định gặp một khó khăn trong công việc. Thay vì chỉ tìm lỗi hoặc xem nó là một quyết định sai lầm, hãy tìm hiểu những bài học mà bạn có thể rút ra từ trải nghiệm đó. Có thể có những yếu tố ngoại vi mà bạn chưa xem xét hoặc có cách tiếp cận khác để giải quyết vấn đề. Hãy nhìn nhận kinh nghiệm đó như một cơ hội học hỏi và cải thiện trong tương lai.

Bằng cách áp dụng những cách trên, bạn có thể tránh thiên lệch nhận thức muộn và đánh giá chính xác hơn các tình huống và quyết định trong cuộc sống.